Nguyên nhân về cháy nổ và các biện pháp an toàn cháy nổ

Hotline: 0902862116 

Để hạn chế các vụ tai nạn do cháy, nổ xảy ra thì chúng ta cần phải đi tìm hiểu nguyên nhân gây ra các vụ cháy nổ là như thế nào và phải hiểu rõ các kiến thức cơ bản về nó từ đó chúng ta mới đi tìm ra được các biện pháp hữu hiệu nhất để phòng.

I. Định nghĩa sự cháy là gì ?

- Sự cháy là một quá trình tổng hợp của nhiều phản ứng hóa học trong một môi trường có nhiệt độ cao. Đầu tiên, chất đốt và chất oxy hóa phải tương tác với nhau. Thường thì khí oxy được cung cấp từ khí quyển, trong khi chất đốt có thể là các chất hữu cơ như gỗ, dầu, than, hay các chất vô cơ như kim loại, nitrat, clorat, và nhiều chất khác.

- Khi hai chất này gặp nhau ở nhiệt độ cao, phản ứng oxy hóa - khử xảy ra. Trong quá trình này, chất đốt chuyển hóa và tạo ra các sản phẩm oxy hóa, thường là dạng hơi. Đây là giai đoạn tạo ra khói và các chất khí khác. Sự cháy cũng tạo nhiệt độ đủ cao để duy trì quá trình cháy và làm lan rộng đám cháy.

- Một trong những đặc điểm quan trọng của sự cháy là sự phát sáng. Trong quá trình cháy, năng lượng được giải phóng và làm cho các nguyên tử và phân tử trong chất đốt kích thích. Nguyên tử và phân tử này sau đó trở về trạng thái bình thường và phát ra ánh sáng. Đây là lý do tại sao ngọn lửa thường có màu sáng đa dạng, từ vàng đến đỏ, và thậm chí là xanh và xanh lam trong một số trường hợp đặc biệt.

- Tuy nhiên, không phải mọi hiện tượng tỏa nhiệt và phát sáng đều là sự cháy. Có những phản ứng hóa học khác cũng có thể tạo ra nhiệt và ánh sáng mà không cần có sự tác động của chất đốt và chất oxy hóa. Do đó, khi chỉ nhìn thấy một trong ba dấu hiệu chính của sự cháy (phản ứng hóa học, tỏa nhiệt, và phát sáng), chúng ta cần phải suy xét kỹ lưỡng và xác định nguyên nhân gốc rễ của hiện tượng đó.

- Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng sự cháy không nhất thiết phải luôn là một quá trình có lợi. Trong một số trường hợp, cháy có thể gây ra các vụ tai nạn, thiệt hại vật chất, hoặc thậm chí là mất mạng. Việc hiểu rõ về quá trình cháy và các biện pháp phòng cháy chữa cháy là cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn trong cuộc sống hàng ngày và trong các ngành công nghiệp.

II. Các điều kiện xảy ra sự cháy

- Để xảy ra sự cháy, điều kiện cần là sự hiện diện đầy đủ của chất đốt, oxy và nguồn nhiệt. Oxy đóng vai trò là tác nhân oxi hóa trong quá trình cháy, cung cấp oxi cho quá trình phản ứng hóa học. Tuy nhiên, điều kiện cần thiết là nồng độ oxi trong không khí phải vượt quá 14%. Khi nồng độ oxi giảm xuống dưới mức này, sự cháy sẽ dừng lại hoặc không thể duy trì được.

- Chất đốt có thể tồn tại dưới dạng rắn, lỏng hoặc khí và có khả năng cháy tiếp khi tách khỏi nguồn điện. Không có một chất đốt cụ thể nào, vì chất đốt rất đa dạng và phong phú. Điều quan trọng là chất đốt phải có khả năng tương tác với oxi và tham gia vào quá trình phản ứng hóa học.

- Ngoài ra, nguồn nhiệt cũng là một yếu tố quan trọng. Nguồn nhiệt có thể được tạo ra từ nhiều nguồn khác nhau, chẳng hạn như tác động của ngọn lửa, nhiệt độ cao, ánh sáng mạnh, điện năng quá tải, hay sự ma sát. Nguồn nhiệt này làm tăng nhiệt độ của chất đốt và khởi đầu quá trình cháy.

Tóm lại, sự cháy xảy ra khi có đủ cả chất đốt, oxy và nguồn nhiệt. Nếu một trong ba yếu tố này thiếu hoặc không đạt đủ, sự cháy sẽ không xảy ra hoặc không thể duy trì được. Hiểu rõ về các yếu tố này giúp chúng ta nhận biết và kiểm soát sự cháy, đồng thời đưa ra các biện pháp phòng cháy chữa cháy hiệu quả để đảm bảo an toàn trong cuộc sống và công việc hàng ngày.

III. Những nguyên nhân gây ra cháy nổ phổ biến hiện nay

1. Nguyên vật liệu gây cháy và dễ bắt cháy

  • Tại công trường xây dựng, việc tập kết vật liệu chuẩn bị cho quá trình thi công là tất yếu. Tuy nhiên, có rất nhiều vật liệu xây dựng là những vật liệu gây cháy hoặc dễ bắt cháy mà nhà thầu cần lưu ý.
  • Các vật liệu gây cháy tại công trường bao gồm xăng, dầu, axetilen, gas hoặc sơn, keo dán có sử dụng dung môi chứa xăng, dầu
  • Các vật liệu dễ bắt cháy tại công trường là bao bì vật liệu, vật liệu dễ cháy như xốp hay chất thải dễ cháy khác như giấy, bìa các-tông…

2. Sự cố chập điện

Với lượng lớn các thiết bị, dụng cụ kỹ thuật sử dụng điện tại công trường xây dựng, việc chập điện xảy ra khá thường xuyên và do các nguyên nhân sau:

  • Quá tải điện năng: Các thiết bị, dụng cụ kỹ thuật có công suất lớn nhưng hệ thống dây dẫn điện tại công trường xây dựng lại quá nhỏ. Ngoài ra, các công trường xây dựng không lắp các thiết bị bảo vệ điện như aptomat hay cầu chì cũng dễ dẫn tới tình trạng quá tải điện năng, gây chập điện.
  • Mối dây nối không chặt/rò rỉ: Khi ổ cắm và phích cắm ko tương hợp nhau, bị lỏng hoặc chật, điện trở dây dẫn sẽ bị nâng cao làm chảy nhựa đường dây và cháy thiết bị.
  • Chập mạch: Chập mạch xảy ra tại các đoạn dây dẫn hở khi các pha chập vào nhau hoặc dây pha chạm đất. Điều này khiến điện trở của dây dẫn giảm, cường độ điện tăng đột ngột và làm cho cháy dây dẫn, gây chập mạch.
  • Hồ quang điện: Hồ quang điện xảy ra khi thao tác đóng – mở cầu dao tại công trường xây dựng.

3. Sự bất cẩn của con người

  • Sự bất cẩn trong quá trình xây dựng tại công trường là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ cháy nổ và các vụ hỏa hoạn thương tâm. Điều này xảy ra do các nguyên nhân dưới đây:
  • Sự thiếu hiểu biết về các quy định an toàn PCCC tại công trường
  • Không được cấp phát trang thiết bị bảo hộ.
  • Bất cẩn làm bắn tia lửa điện vào các vật dễ bắt cháy khi thi công hàn, xì.
  • Bất cẩn vứt tàn đóm, tàn thuốc hay nấu ăn tại khu vực công trường gần khu vực có nhiều vỏ bào, mùn cưa, giấy vụn…
  • Quên tắt bếp gas, bếp điện, bếp dầu hoặc bếp củi tại các lán trại sinh hoạt.

IV. Cách để dập tắt đám cháy khi xảy ra sự cố cháy nổ

Để dập tắt đám cháy, hãy tuân theo các bước sau đây:

  • Báo động và gọi cứu hỏa: Ngay khi phát hiện có đám cháy, hãy báo động cho mọi người xung quanh và gọi số cứu hỏa (ở Việt Nam là 114) để thông báo vụ cháy và yêu cầu sự trợ giúp chuyên nghiệp.
  • Sử dụng bình chữa cháy di động: Nếu có bình chữa cháy di động gần đó và bạn đã được đào tạo về cách sử dụng nó, hãy cố gắng dập tắt đám cháy. Sử dụng bình chữa cháy theo hướng dẫn trên bình và nhớ hai từ khóa: "Súng - Mũi - Tự - Nút" (SMTN) để sử dụng bình chữa cháy đúng cách:

+ Súng: Cầm bình chữa cháy cách xa đám cháy.

+ Mũi: Hướng mũi phun của bình chữa cháy vào gốc đám cháy.

+Tự: Đứng vững và không di chuyển quá gần đám cháy.

+ Nút: Bấm nút để phun chất chữa cháy. Nếu cần, di chuyển từ chân đến đỉnh đám cháy và phun chất chữa cháy từ dưới lên.

Những điểm chú ý khi sử dụng bảo quản bình:

– Không được phun khí vào người vì sẽ gây bỏng lạnh.
– Khi phun tay cầm loa phun phải cầm. đúng vị tay cầm (vì cầm vào các vị trí khác sẽ gây bỏng lạnh).
– Bình chữa cháy  phải được đặt ở những nơi râm mát và dễ lấy thuận tiện khi sử dụng.
– 03 tháng kiểm tra lượng khí trong bình 1 lần bằng phương pháp cân + kiểm tra trực quan bằng mắt.

  • Sử dụng nước: Nếu không có bình chữa cháy hoặc không an toàn để sử dụng, bạn có thể sử dụng nước để dập tắt đám cháy. Sử dụng bình chữa cháy hoặc bình phun nước, nhưng tránh sử dụng nước trong trường hợp cháy dầu hoặc cháy điện.
  • Đối với đám cháy nhỏ: Sử dụng một bình chứa nước hoặc một bình phun nước để phun nước vào gốc đám cháy cho đến khi nó dập tắt hoàn toàn.
  • Đối với đám cháy lớn: Sử dụng nhiều nguồn nước như có sẵn, nhưng đảm bảo an toàn của bạn và không tiếp cận quá gần với đám cháy.
  • Sử dụng chăn, áo hoặc khăn mặt: Nếu không có bình chữa cháy hoặc nước, bạn có thể sử dụng chăn, áo hoặc khăn mặt để đánh tắt đám cháy. Quấn chăn, áo hoặc khăn mặt quanh cơ thể của bạn để ngăn lửa tiếp xúc trực tiếp với da và hít thở khói độc hại.
  • Đóng cửa và thoát hiểm: Nếu đám cháy không thể kiểm soát được hoặc đã lan rộng quá nhanh, hãy đóng cửa để ngăn lửa và khói lan rộng hơn. Tiến hành thoát hiểm theo lộ trình thoát hiểm đã được lập trước đó và tuân thủ hướng dẫn của cơ quan cứu hỏa.

Quan trọng nhất là đảm bảo an toàn của bản thân và người khác. Trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào để dập tắt đám cháy, hãy đảm bảo rằng bạn luôn giữ mình trong trạng thái bình tĩnh để có thể ứng phó với bất kỳ trường hợp bất ngờ nào có thể xảy ra.

V. Các biện pháp an toàn trong công tác phòng ngừa cháy nổ

Để ngăn ngừa sự cháy và đảm bảo an toàn, dưới đây là một số biện pháp quan trọng mà bạn có thể thực hiện:

  • Kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống báo cháy: Đảm bảo rằng hệ thống báo cháy như cảm biến khói, bình chữa cháy, báo động và hệ thống sprinkler (phun nước), được kiểm tra thường xuyên và bảo dưỡng đúng kỹ thuật. Các thiết bị này có thể phát hiện và cảnh báo sớm khi có nguy cơ cháy.
  • Lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động: Hệ thống chữa cháy tự động như sprinkler hoặc hệ thống chữa cháy bằng chất khí CO2 có thể tắt đám cháy ngay từ giai đoạn ban đầu. Đảm bảo hệ thống này hoạt động tốt và được bảo trì định kỳ.
  • Giữ vùng xung quanh an toàn: Đảm bảo không có chất đốt dễ cháy được để lại gần các nguồn nhiệt, đặc biệt là trong nhà. Giữ khoảng cách an toàn giữa các vật liệu dễ cháy như gỗ, vải, giấy và các nguồn nhiệt như đèn, bếp, máy làm nóng.
  • Sử dụng thiết bị điện an toàn: Kiểm tra và sử dụng thiết bị điện như ổ cắm, dây điện, ổ cắm và bộ chia điện an toàn. Tránh việc quá tải hệ thống điện và tắt nguồn khi không sử dụng để tránh nguy cơ gây cháy do ngắn mạch hoặc quá tải.
  • Quản lý chất đốt và hóa chất: Lưu trữ và xử lý chất đốt và hóa chất dễ cháy theo quy định và hướng dẫn an toàn. Đảm bảo chúng được lưu trữ ở nơi thoáng mát, không có nguồn nhiệt và cách xa các vật liệu dễ cháy khác.
  • Đào tạo và tăng cường nhận thức: Đào tạo nhân viên và gia đình về các biện pháp phòng cháy chữa cháy, cách sử dụng bình chữa cháy và cách sơ cứu cơ bản. Tăng cường nhận thức về nguy cơ cháy và cách ứng phó trong trường hợp xảy ra sự cố.
  • Luôn có kế hoạch phòng cháy: Lập kế hoạch và thực hiện các biện pháp phòng cháy chữa cháy, bao gồm việc xác định lộ trình thoát hiểm, sử dụng bảng chỉ dẫn thoát hiểm, kiểm tra định kỳ các thiết bị phòng cháy và tổ chức cuộc diễn tập chữa cháy.
  • Theo dõi quy định an toàn: Tuân thủ các quy định và quy tắc an toàn về cháy nổ trong công việc và cuộc sống hàng ngày. Điều này bao gồm việc sử dụng đúng các phương tiện chữa cháy, không tiếp xúc với nguồn lửa nếu không có đủ kiến thức và kỹ năng.
  • Tổ chức kiểm tra an toàn định kỳ: Thực hiện kiểm tra an toàn định kỳ cho các hệ thống, thiết bị và cơ sở vật chất. Điều này đảm bảo rằng họ hoạt động đúng cách và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn.
  • Liên hệ với cơ quan chức năng: Liên hệ với cơ quan chức năng địa phương hoặc chuyên gia phòng cháy chữa cháy để được tư vấn và hỗ trợ trong việc đánh giá và nâng cao mức độ an toàn cháy nổ.

Nhớ rằng việc ngăn ngừa sự cháy là trách nhiệm của mỗi người. Bằng cách áp dụng các biện pháp an toàn và duy trì ý thức về cháy nổ, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ cháy và bảo vệ cuộc sống và tài sản của mình.

zalo
zalo